Aanpak algemeen
Beginnen met zoeken bij vertrouwde bronnen
Net zoals schoolboeken doorgaans kwaliteitsinformatie leveren, hoort de basis van internet in de klas ook betrouwbaar en begrijpelijk te zijn. Begin online dus ook bij vertrouwde bronnen, bespreek waarom ze vertrouwd zijn en welk doel ze hebben.
Een uitgebreide keuze voor het basisonderwijs vind je op start.slimzoeken.nu, met een onderverdeling per schoolvak. Hier staan de belangrijkste tien bronnen op een rij. Maak voor eigen gebruik je eigen lijst met betrouwbare bronnen die je graag bezoekt. Gebruik de Webcheck om dat uit te zoeken.
Kennis van het web is ook belangrijk, voor een idee over wat je online zou kunnen vinden en wat niet. Want lang niet alles staat op het web, laat staan dat alle informatie beschikbaar is in begrijpelijk taal met voldoende inschatting van ieders voorkennis; zie Achtergrondinformatie. Ook niet via chatbots, want dat geeft weer andere problemen. Begin eerst met het onderzoeken van de informatieve waarde van online bronnen die je zoal tegen kunt komen. (Bronnen die overigens ook weer de basis zijn van informatie uit de chatbots).
Laat steeds werken in duo’s
Zoeken op internet is enorm afleidend. Laat leerlingen alleen al daarom samenwerken bij internet-zoeken. Maar ook het voorbereiden, het samenstellen van de zoekopdrachten en het beoordelen van de informatie is effectiever als je samenwerkt, liefst aan zelfgekozen onderwerpen. Bovendien valt er veel van elkaar te leren op het gebied van voorkennis en aanpak.
Laat de duo’s na afloop ook weer uitwisselen binnen de hele groep. Bespreek de criteria die aan de orde komen via de Webcheck.
Laat leerlingen ook helpen met elkaars werkproces, laat ze elkaars teksten lezen. Leerlingen willen bovendien best meepraten over de criteria waar een werkstuk aan moet voldoen. Ze hebben er veel over te vertellen. Maak van de uitwisseling een vast moment in elke les.
Hoe om te gaan leerlingen die afgeleid zijn?
‘Wat zit je te doen? Laat je niet afleiden!’ Makkelijker gezegd, dan gedaan als je online gaat. Apps, videos en websites, ze zijn stuk voor stuk bedoeld om de aandacht zo lang mogelijk vast te houden. Lees: Alter, Adam (2017). Superverslavend. Van Haren Publishing. Dit boek heeft als kern: afleiding is de intentie van platforms, stoppen en loslaten is een hele kunst. Dat geldt ook voor het gebruik van Google.
Alleen voorwaarden aan de leerlingen stellen over concentratie is kansloos. Samen bespreken wat lastig is en open vragen stellen helpt. Bespreek de problemen rond lezen en concentratie. Ook al ontkennen leerlingen het soms hevig, ze weten tegelijk heel goed dat er veel afleiding bestaat:
- Door advertenties en pop-ups;
- Door onlogische interfaces en verkeerd webdesign (ook van heel gerenommeerde websites);
- Door sociaal gedrag (moet je kijken…);
- Door de zoekmachine zelf. Deze zorgt door het aanvullen van adressen en door zoeksuggesties en door het grote aanbod, zowel voor ondersteuning als eindeloos veel afleiding;
- Door nieuwe ontwikkelingen in technologie en inhoud.