Eigen woorden

‘Je eigen woorden gebruiken’, waarom precies en hoe?

Aan de ene kant is het echt gewoon te makkelijk geworden voor een leerling om tekst te kopiëren. Of in relatief nieuwe bewoordingen een tekst te laten schrijven door een chatbot zonder ook maar zelf iets van de inhoud te snappen.

Een vraag: Hoe komt het dat er zoveel gekopieerd wordt in werkstukken? Of dat leerlingen hun werk door chatbots laten schrijven?

  • Hebben leerlingen te weinig tijd?
  • Zijn leerlingen gewoon lui?
  • Zijn leerlingen ongemotiveerd? Te weinig geïnteresseerd?
  • Komen de opdrachten wel op de juiste manier over?
  • Weet je zeker dat leerlingen voldoende les hebben gehad in schrijven? In zelf schrijven?
  • En dat er duidelijkheid is over die eigen woorden, die niet echt aanvoelen als eigen woorden…?

Er kan van alles aan de hand zijn. Maar ligt het aan de leerling of misschien aan de wisselwerking met het onderwerp en de aanpak?

Aan de andere kant is het gewoon best moeilijk om net verworven informatie in ‘je eigen woorden’ te herformuleren. Dat is een vak. Je moet er les in krijgen, enthousiast voor gemaakt worden en niet alleen maar een statement te horen krijgen. En dan nog: de vraag is vaak gewoon niet eerlijk. Het is vaak eerder de bedoeling dat je niet uit de bron mag overschrijven, dan dat je eigen woorden zijn toegestaan.

Want: welke taal mag je gebruiken voor de eigen woorden?

Moet alles wel meteen echt in Algemeen Beschaafd Nederlands geschreven zijn? Wanneer je de leerling de ruimte geeft om iets echt in zijn of haar eigen woorden te schrijven, vergroot je daarmee toch de kans dat het onderwerp daadwerkelijk begrepen wordt. Overleg dus samen, in de klas, wat de grenzen van thuistaal of straattaal zijn. Zijn beide niet gewoon even interessant als de ‘officiële’ taal? Gebruik plezier in het één om succes te krijgen met het ander.

Taal verandert voortdurend onder invloed van de gebruikers. Leuk om je aan de heersende norm te leren houden – maar dat is dus meer een kwestie van etiquette. Belangrijk voor een sollicitatie of een scriptie, niet voor begrip of creativiteit.

Beloon leerlingen die zich op eigen wijze uitdrukken. Als leerlingen ook waardering krijgen voor hun eigen proces en hun eigen taal, kunnen ze zich misschien ook beter conformeren aan de norm wanneer dat echt nodig is. Laat je als docent verbazen en gooi je ergernis over taalfouten overboord.

Grip krijgen op de taal van de bron

Het omgekeerde kan trouwens ook het geval zijn. Leerlingen juist niet laten schrijven in hun eigen woorden, maar ze de taal van de bron laten gebruiken, om daarmee greep op die taal te krijgen. Door de nieuwe woorden zelf te gebruiken, leert een leerling ermee om te gaan en zijn de nieuwe woorden verrijkend.

En dan nog dit

Als ‘schrijven in eigen woorden’ een belangrijk onderdeel is van de beoordeling, behandel spelfouten dan later, apart. Het gaat niet om een publicatie, maar om een leerproces. ‘Leren schrijven in je eigen woorden’ heeft tijd nodig, en dat lukt vooral als de leerling plezier heeft in schrijven!