Bronnen en links
Aanbevolen boeken
- Timothy Snyder. On Tyranny, Twenty Lessons from the Twentieth Century. Vintage Publishing, 2017. Review: The Guardian
- Reijer Passchier. De vloek van Big Tech. Boom uitgevers, 2024. Bekijk de Keynote op Public Spaces. Juni 2024
Bronnen 2024
- Chatbots im Schulunterricht: Wir testen das Fobizz-Tool zur automatischen Bewertung von Hausaufgaben, arxiv.org/abs/2412.06651# > “This study examines the AI-powered grading tool “AI Grading Assistant” by the German company Fobizz, designed to support teachers in evaluating and providing feedback on student assignments. (..) The study critiques the broader trend of adopting AI as a quick fix for systemic problems in education, concluding that Fobizz’s marketing of the tool as an objective and time-saving solution is misleading and irresponsible. Finally, the study calls for systematic evaluation and subject-specific pedagogical scrutiny of the use of AI tools in educational contexts.” Dec 2024. Deze presentatie wordt vertolkt in het Engels.
- Signal Is More Than Encrypted Messaging. Under Meredith Whittaker, It’s Out to Prove Surveillance Capitalism Wrong | WIRED wired.com/story/meredith-whittaker-signal/
- AI blijkt vaak seksistisch en discriminerend: ‘Kan nóóít neutraler zijn dan de mens’ linda.nl/lifestyle/cultuur-media/ai-siri-beerends-kunstmatige-intelligentie-seksistisch-discriminerend/
- Hands on research for artists, designers & educators | Miriam Rasch, Jojanneke Gijsen, Harma Staal | 9789083404165 | Set Margins’ naibooksellers.nl/hands-on-research-for-artists-designers-and-educators.html#
- Papieren Tijger Netwerk papierentijger.net/
- Veilig gegevens delen? Straks heeft iedereen zijn digitale identiteit in een ‘wallet’ op zijn telefoon nrc.nl/nieuws/2024/01/11/iedereen-straks-zijn-eigen-digitale-identiteit-in-een-portemonnee-op-zijn-telefoon-a4186752
- Aandacht voor media. Naar nieuwe waarborgen voor hun democratische functies | Rapport | WRR wrr.nl/publicaties/rapporten/2024/10/03/aandacht-voor-media
- Waarom waarschuwen we niet voor AI-chatbots? – Bureau Jeugd & Media bureaujeugdenmedia.nl/kunstmatige-intelligentie/waarom-waarschuwen-we-niet-voor-ai-chatbots/
- Toont Perplexity de AI-gedreven toekomst van zoekmachines? techzine.nl/blogs/applications/549032/toont-perplexity-de-ai-gedreven-toekomst-van-zoekmachines/
- ChatGPT Is Not Intelligent w/ Emily M. Bender techwontsave.us/episode/163_chatgpt_is_not_intelligent_w_emily_m_bender
- Zorgen om marktkracht van big tech en edtech in het onderwijs – Kennisnet kennisnet.nl/trends/zorgen-om-marktkracht-van-big-tech-en-edtech-in-het-onderwijs/
- Information literacy and chatbots as search buttondown.com/maiht3k/archive/information-literacy-and-chatbots-as-search/
- ChatGPT Has No Place in the Classroom buttondown.com/maiht3k/archive/chatgpt-has-no-place-in-the-classroom/
- Actueel, snel – en pro-Palestijns. ‘Cestmocro: de Banksy van de media, niemand weet wie het is’ nrc.nl/nieuws/2024/11/16/actueel-snel-en-pro-palestijns-cestmocro-de-banksy-van-de-media-niemand-weet-wie-het-is-a4873380
- Nugah (28) stimuleert andere jongeren online om na te denken over politiek, maar noemt zichzelf geen activist: ‘Gewoon iets wat ik graag doe’ eenvandaag.avrotros.nl/item/nugah-28-stimuleert-andere-jongeren-online-om-na-te-denken-over-politiek-maar-noemt-zichzelf-geen-activist-gewoon-iets-wat-ik-graag-doe/
- Wie maakt Bender YouTube – Left Laser youtube.com/watch?v=8cltEhvIqfM
- ‘Er is een problematisch tekort aan sociaal advocaten’ groene.nl/artikel/er-is-een-problematisch-tekort-aan-sociaal-advocaten
- Toolkit voor synthetische media – VPRO vpro.nl/programmas/tegenlicht/lees/specials/2021/toolkit-voor-synthetische-media.html
- Zin van onzin scheiden – NEMO Kennislink nemokennislink.nl/publicaties/zin-van-onzin-scheiden/
- Fauxtomation is met goedkope arbeid een chic algoritme veinzen volkskrant.nl/columns-opinie/fauxtomation-is-met-goedkope-arbeid-een-chic-algoritme-veinzen~b0b14334/
- ‘We willen allemaal dat anderen naar ons luisteren. Maar luisteren we ook terug?’ Volkskrant.nl/boeken/we-willen-allemaal-dat-anderen-naar-ons-luisteren-maar-luisteren-we-ook-terug~b0de5bb4/
- Handreiking AI voor scholen – Kennisnet kennisnet.nl/artificial-intelligence/handreiking-ai-voor-scholen/
- Wil je een beeld van een zwarte vrouw als drummer? Dat vindt AI moeilijk nrc.nl/nieuws/2024/06/14/wil-je-een-beeld-van-een-zwarte-vrouw-als-drummer-dat-vindt-ai-moeilijk-a4856043
- Geletterdheid en schoolsucces: Verder denken over rijke teksten geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2024/06/verder-denken-over-rijke-teksten.html
- Wat is Retrieval-Augmented Generation en hoe werkt het? – Frankwatching frankwatching.com/archive/2024/03/25/retrieval-augmented-generation-wat-is-het/
- Wat er gebeurt als Google jou het zoeken uit handen neemt nrc.nl/nieuws/2024/05/30/wat-er-gebeurt-als-google-jou-het-zoeken-uit-handen-neemt-a4200491
- Meer jongeren in de knel door sociale media | Het Parool parool.nl/nederland/maar-liefst-1-op-8-jongeren-ervaart-problemen-door-het-gebruik-van-sociale-media~bcfa89d3/
- Wat is verplicht? | Digitoegankelijk digitoegankelijk.nl/wetgeving/wat-is-verplicht
- Google verzamelde jarenlang data van mensen die ‘incognitomodus’ gebruikten: hoe kan je echt anoniem online gaan? vrt.be/vrtnws/nl/2024/04/12/anoniemonline/
- Bellingcat-oprichter Eliot Higgins: ‘Leer elfjarigen dat de waarheid wel degelijk bestaat’ nrc.nl/nieuws/2024/04/10/bellingcat-oprichter-eliot-higgins-laat-elfjarigen-zelf-onderzoeken-wat-wel-en-niet-waar-is-a4195722
- Goed leren lezen kost tijd en oefening, en is geen motivatie-kwestie | Trouw trouw.nl/opinie/goed-leren-lezen-kost-tijd-en-oefening-en-is-geen-motivatie-kwestie~b4632546/
- De Nieuwe AI-cursus Junior junior.ai-cursus.nl/
- Bram Vermeulen Frontlinie Hein de Haas content.post.vpro.nl/viewer?tid=TIDP19328791XDFC66559279849C4BF967C428AFAF6FCYI6
- ‘Russische Google’ splitst zich op, gaat deels verder vanuit Nederland fd.nl/tech-en-innovatie/1505879/russische-google-splitst-zich-op-gaat-deels-verder-vanuit-nederland
- How bad are search results? Let’s compare Google, Bing, Marginalia, Kagi, Mwmbl, and ChatGPT danluu.com/seo-spam/
- ‘Wie is hier nou de baas?’ – De Groene Amsterdammer groene.nl/artikel/wie-is-hier-nou-de-baas
- Did SEO experts ruin the internet or did Google? – The Verge theverge.com/features/23931789/seo-search-engine-optimization-experts-google-results
Bronnen 2023
- groene.nl/artikel/tiktok-oorlog – Artikel van Groene-redacteur en docent geschiedenis van fotografie Rutger van der Hoeven “‘…Het is heel naïef om te denken dat we op sociale media naar een niet-gecureerd, niet-geëdit beeld van de oorlog kijken’, zegt de Zweedse mediawetenschapper Kari Andén-Papadopoulos, auteur van het boek Amateur Images and Global News, in een telefonisch gesprek…”
- DPG Media wil RTL overnemen digitalekrant.parool.nl/hetparool/2052/article/1951083/3/1/render/
- Leesonderwijs niet effectief, bleek al vijftien jaar geleden platform-investico.nl/onderzoeken/onderwijsmarkt-gijzelt-leesonderwijs/lesonderwijs-niet-effectief-bleek-al-vijftien-jaar-geleden
- Mark Deckers: Over hoe AI de brieven van mijn bank leest, over Lees Simpel en over één jaar ChatGPT markdeckers.net/2023/12/over-hoe-ai-de-brieven-van-mijn-bank.html
- AI draait op werk van miljoenen onzichtbare, slechtbetaalde mensen. Wie komt er voor ze op? – De Correspondent decorrespondent.nl/14804/ai-draait-op-werk-van-miljoenen-onzichtbare-slechtbetaalde-mensen-wie-komt-er-voor-ze-op/
- AI is nog lang geen wondermiddel – zeker niet in het ziekenhuis – De Correspondent decorrespondent.nl/14923/ai-is-nog-lang-geen-wondermiddel-zeker-niet-in-het-ziekenhuis/
- Where are all the ‘godmothers’ of AI? Women’s voices are not being heard | Luba Kassova theguardian.com/global-development/2023/nov/25/where-are-godmothers-of-ai-womens-voices-not-heard-in-tech-sam-altman-openai
- Digitale leefomgeving kinderen – UNICEF unicef.nl/digitale-leefomgeving-kinderen
- Q&A GPT-NL: Nederlands eigen open AI-taalmodel surf.nl/qa-gpt-nl-nederlands-eigen-open-ai-taalmodel
- Het digitale stembusakkoord 2023 publicspaces.net/2023/11/09/ondertekening-van-het-digitaal-stembusakkoord-2023/
- Gebruiker Centraal gebruikercentraal.nl/
- Economisch commentator Martin Wolf: ‘Willen we de democratie redden, dan moeten we het kapitalisme repareren’ ftm.nl/artikelen/interview-martin-wolf
- Blog van de maand nr. 4 – Josien Boetje researched.eu/2023/11/02/blog-van-de-maand-nr-4-josien-boetje/
- Geen pil, zonnebrand of antibiotica: huisarts Jojanneke Kant bokst dagelijks op tegen nepclaims van gezondheidsgoeroes volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/geen-pil-zonnebrand-of-antibiotica-huisarts-jojanneke-kant-bokst-dagelijks-op-tegen-nepclaims-van-gezondheidsgoeroes~be0dfaab/
- De surveillancemaatschappij staat al klaar trouw.nl/opinie/de-surveillancemaatschappij-staat-al-klaar~bdf56180/
- AI draait op werk van miljoenen onzichtbare, slechtbetaalde mensen. Wie komt er voor ze op decorrespondent.nl/14804/ai-draait-op-werk-van-miljoenen-onzichtbare-slechtbetaalde-mensen-wie-komt-er-voor-ze-op/
- Onderzoeksvaardigheden – Basis – libguides.vu.nl/a-algemeen
- Mijn boek is waarschijnlijk trainingsmateriaal voor ChatGPT. Mag dat? decorrespondent.nl/14592/mijn-boek-is-waarschijnlijk-trainingsmateriaal-voor-chatgpt-mag-dat/
- Claude is een nuttige factcheck-assistent nieuwscheckers.nl/claude-is-een-nuttige-factcheck-assistent/
- Wat zijn contentfarms en zijn ze schadelijk? internetmatters.org/nl/hub/news-blogs/what-is-content-farm-how-harmful/
- What is a Content Aggregator? | LexisNexis https://www.lexisnexis.com/en-us/professional/data/glossary/data-aggregator.page
- Europa wil Big Tech temmen met een nieuwe wet. Wat gaat de gebruiker daar van merken? nrc.nl/nieuws/2023/08/24/europa-wil-big-tech-temmen-met-een-nieuwe-wet-wat-gaat-de-gebruiker-daar-van-merken-a4172729
- Folk theories of algorithmic operations during Internet use: A mixed methods study: The Information Society: Vol 37, No 5 tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01972243.2021.1949768?journalCode=utis20
- Folk theories of algorithms: Understanding digital irritation – Brita Ytre-Arne, Hallvard Moe, 2021 journals.sagepub.com/doi/
- De grenzen van het zelf verbreden groene.nl/artikel/de-grenzen-van-het-zelf-verbreden
- ChatGPT: 2 + 2 = 5 (gaslighting ChatGPT) – YouTube youtube.com/watch?v=NE13i5q2cRU
- Kenniscentrum Kinderrechten keki.be/nl
- Misinformation White Paper – NewsGuard newsguardtech.com/special-reports/misinformation-white-paper/
- ‘Niemand had door wat het zou worden’ groene.nl/artikel/niemand-had-door-wat-het-zou-worden
- Next-gen content farms are using AI-generated text to spin up junk websites | MIT Technology Review technologyreview.com/2023/06/26/1075504/junk-websites-filled-with-ai-generated-text-are-pulling-in-money-from-programmatic-ads/
- Een inclusieve digitale wereld begint bij een menselijke computertaal nrc.nl/nieuws/2023/06/19/een-inclusieve-digitale-wereld-begint-bij-een-menselijke-computertaal-a4167530
- Versterk de democratie, begin bij je leesstrategie neerlandistiek.nl/2023/06/versterk-de-democratie-begin-bij-je-leesstrategie/
- ‘Dat zijn toch gewoon ál onze artikelen?’ groene.nl/artikel/dat-zijn-toch-gewoon-al-onze-artikelen
- Digitaal lezen: toelichting op kennisclip didactieknederlands.nl/publicaties/begijpend-lezen-op-nieuwe-leest-na-pisa-de-lente/2022/11/digitaal-lezen-toelichting-op-kennisclip/
- Jongeren consumeren minder nieuws youngworks.nl/blog/jongeren-consumeren-minder-nieuws/
- De populariteit van Instagrampagina Cestmocro heeft ook een schaduwkant nrc.nl/nieuws/2023/04/28/nieuwskanaal-cestmocro-razend-populair-onder-jongeren-met-totale-randdebielen-in-de-comments-a4162694
- Hoe we ons kunnen bevrijden van het juk van wetenschappelijke uitgevers ftm.nl/artikelen/bevrijden-juk-wetenschappelijke-uitgevers
- ‘Laat het tot je doordringen: een derde van de onderwijzers leest niet’ nrc.nl/nieuws/2023/04/06/laat-het-tot-je-doordringen-een-derde-van-de-onderwijzers-leest-niet-a4161528
- Je meest intieme data gaan naar de hoogste bieder, en dat kan een spion zijn ftm.nl/artikelen/geopolitieke-consequenties-van-online-advertenties
- De opdrachtgever krijgt (mogelijk) het copyright: update over AI en auteursrecht | diep onderzoek dieponderzoek.nl/de-opdrachtgever-krijgt-mogelijk-het-copyright-update-over-ai-en-auteursrecht/
- Mediawijs moet nu ook ‘algoritme-wijs’ zijn diep onderzoek dieponderzoek.nl/mediawijs-moet-nu-ook-algoritme-wijs-zijn/
- GitHub – HR-ChatGPT/ChatGPT-UITGELEGD: Leer hoe ChatGPT betrouwbaar en verantwoord te gebruiken. github.com/HR-ChatGPT/ChatGPT-UITGELEGD
- Hans Schnitzler: ‘We verliezen onze autonomie’ – HP/De Tijd hpdetijd.nl/2023-02-25/hans-schnitzler-we-verliezen-onze-autonomie/
- Een zeer mooi beeld voor een klasdiscussie over AI en smartphone-gebruik | X, Y of Einstein? pedrodebruyckere.blog/2023/01/29/een-zeer-mooi-beeld-voor-een-klasdiscussie-over-ai-en-smartphone-gebruik/
- Henk van Ess – interview AD linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7022629807087579136/
- Common Crawl – Wikipedia en.wikipedia.org/wiki/Common_Crawl
- Amateur Images and Global News abebooks.com/9781841504209/Amateur-Images-Global-News-And%C3%A9n-Papadopoulos-1841504203/plp
- Wat is er open aan slimme chatbot-maker OpenAI? nrc.nl/nieuws/2023/01/01/wat-is-er-open-aan-openai-a4153050
Bronnen 2020-2022
- Geert Lovink. Stuck on the platform. Uitgeverij Valiz, 2022
- Miriam Rasch. Autonomie. Uitgeverij Prometheus, 2022
- Miriam Rasch over Autonomie in digitale tijden | Nieuw Licht, De Balie youtube.com/watch?v=F0FCQOB6iKk 2022
- Yra van Dijk, Marie-José Klaver et al. Omdat lezen loont. Uitgeverij Pica, 2022. Voorpublicatie van drie hoofdstukken hieruit (de leescrisis-stukken) in de Groene Amsterdammer:
- De Fake News Files, Onthullingen van een bullshitdetective – Maarten Schenk
- Doortje Smithuijsen, Gouden bergen – Een indringende blik in de wereld van influencers. Uitgeverij De Bezige Bij, 2020
- Google: Algorithm updates – Searchengineland.com
- Google updates Search Quality Evaluator Guidelines
- Rijke taal Taaldidactiek voor het basisonderwijs, Erna van Koeven, Anneke Smits. Boom, 2021
- Tegenlicht documentaire ‘Herover je data‘. Wie is de baas over onze data? VPRO, 2020
- Teachers-vs-tech – Daisy Christodoulou The case for an ed tech revolution OUP, 2020
- Cees Zweistra. Verkeerd verbonden, Waarom sociale media ons eenzaam maken en hoe je dit kunt voorkomen. KokBoekencentrum Non-Fictie, 2020
- Cees Zweistra. Waarheidszoekers Wat bezielt complotdenkers? KokBoekencentrum Non-Fictie, 2021
- Paul Hekkert, Matthijs van Dijk, Vision in Design. BISPublishers, 2017
- 360magazine.nl/factchecken-voor-beginners/ – Artikel van/over onderzoeksbureau Bellingcat. Gratis toegankelijk via een gastlidmaatschap of natuurlijk via een (proef)abonnement. Verschillende hulpmiddelen genoemd door Bellingcat:
Bronnen 2019
- Google wordt steeds grotere speler op scholen, tot zorg van privacyorganisaties Volkskrant, 1 nov 2019
- Radicalisering op YouTube: zo onderzochten wij honderdduizenden video’s en miljoenen comments decorrespondent.nl/9151/radicalisering-op-youtube-zo-onderzochten-wij-honderdduizenden-videos-en-miljoenen-comments/3a97aa51-5439-07b2-0efe-e15d2d812ba6
- Marleen Stikker, Het internet is stuk. De Geus 2019. – recensie Volkskrant + Recensie NRC
- Paul Kirschner ism Luce Claessens en Steven Raaijmakers, Op de schouders van reuzen, 2019. Uniek gratis boek met inspirerende inzichten uit de cognitieve psychologie voor leerkrachten. Verschillende edu-mythes wetenschappelijk ontkracht, zoals die rond ‘leerstijlen’ en Digital Natives.
- How Google Search Works (in 5 minutes, video by Google) + weblink
- ‘De mens als grondstof’ – recensie door Casper Thomas in de Groene Amsterdammer; over The Age of Surveillance Capitalism – Shoshana Zuboff (2019)
- Shoshana Zuboff, The Age of Surveillance Capitalism, Profile Books, 2019.
- De Tegenlicht aflevering ‘De grote dataroof’ met onder andere Shoshana Zuboff.
- Sad by Design – on platform Nihilism, door Geert Lovink (2019)
- Bits of Freedom – “Bits of Freedom komt op voor twee grondrechten bij je digitale communicatie die onmisbaar zijn voor je vrijheid: privacy en communicatievrijheid.”
- Maurits Martijn in de De Correspondent over Syllabus van Evgeny Morozov. Lees ook de commentaren.
Bronnen 2018
- decorrespondent.nl/6929/een-onbewerkte-foto-bestaat-niet-kijk-maar/883014340494-22094960 door Bregje Hofstede
- taalwinkel.nl/studievaardigheden/lezen/leesstrategieen-gebruiken UVA/HvA
- nrc.nl/nieuws/2018/05/04/onheilsprofeet-harari-houdt-de-moed-erin-a1601887 door Wouter van Noort en Hendrik Spiering
- volkskrant.nl/de-gids/wat-doen-al-die-schermen-met-je-kinderen-~bdb246f1/ door Aliëtte Jonkers
- techcrunch.com/2018/05/08/googles-new-smart-compose-will-help-you-write-your-emails/ Sarah Perez
- nrc.nl/nieuws/2018/04/05/hoe-weet-google-hoe-lang-je-moet-wachten-a1598387 Marc Hijink
- parool.nl/kunst-en-media/de-smartphone-maakt-meer-kapot-dan-je-lief-is~a4583727/ Door: Malika Sevil
- ftm.nl/artikelen/bye-bye-facebook-schiet-tekort?share=1 door Hans Schnitzler
- tes.com/news/internet-great-source-knowledge-pupils-only-if-they-can-read-it
- networkcultures.org/geert/2018/04/09/q-a-on-fake-news-and-the-yes-men-legacy/
- decorrespondent.nl/8117/we-hebben-een-groot-probleem-met-facebook-en-dat-gaat-verder-dan-privacy/249646452-4d450a04
- ftm.nl/artikelen/online-marketing-facebook-google?share=1
- ad.nl/digitaal/zo-kan-elk-filmpje-nep-zijn~a8792d52/
- parool.nl/amsterdam/lachen-gieren-brullen-was-1-april-vroeger-grappiger~a4586862/
- jeugdbieb.nl/index.php?FILE=verjaardag
- nrc.nl/nieuws/2018/03/24/de-advertentie-weet-precies-wie-je-bent-a1596957
- https://www.theguardian.com/uk-news/2018/mar/24/brexit-whistleblower-shahmir-sanni-interview-vote-leave-cambridge-analytica
- https://www.theguardian.com/technology/2018/mar/24/facebook-week-of-shame-data-breach-observer-revelations-zuckerberg-silence
- https://www.wired.com/story/wired-facebook-cambridge-analytica-coverage/
- rathenau.nl/nl/digitale-samenleving/kennisnet-laat-scholen-strijd-om-digitale-geletterdheid-niet-alleen-voeren
- peilingpraktijken.nl/
- informationisbeautiful.net/visualizations/common-mythconceptions/
- sciencedaily.com/releases/2018/01/180125085119.htm
- weblectures.nl/publicaties/didactiek/liesbeth-kester-over-multimedia-leren
- eenmanierom.nl/youtube
Bronnen Slim Zoeken boek 2018
- Henk van Ess, De Google code. Stop met zoeken. Begin met vinden. Pearson Education Benelux, 2010.
- Allison Druin en Elisabeth Foss, Children’s Internet Search. Morgan & Claypool Publishers, 2013. Request free pdf
- Ewoud Sanders, Slimmer Zoeken 2011 e.v. Div uitgevers
- Hanna Jochmann-Mannak, Websites for children: Search strategies and interface design. Proefschrift UT Twente, 2014
- Rob Wijnberg, De nieuwsfabriek. De Correspondent/De Bezige Bij, 2013
- Henk Boeke en Louis Stiller, Dat zoeken we op. Sectorinstituut Openbare Bibliotheken, 2014
- Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis, Je hebt wel iets te verbergen. De Correspondent 2016
- Adam Alter, Superverslavend. Maven Publishing, 2017
- Miriam Rasch, Zwemmen in de oceaan. De Bezige Bij, 2017
- Boersma/van Graft/Knippels, Concepten van kinderen over natuurwetenschappelijke thema’s. SLO, 2009.
- Saskia Brand-Gruwel/Iwan Wopereis, Word Informatievaardig! Noordhoff Uitgevers, 2010.
- volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/internetexpert-henk-van-ess-deel-via-sociale-media-alleen-wat-ook-je-buren-mogen-weten-~b4b9a91d/
- linkedin.com/pulse/art-asking-right-questions-henk-van-ess
Bronnen 2017 en eerder
- nrc.nl/nieuws/2017/11/27/kunstmatige-intelligentie-in-7-begrippen-a1582740
- Informatie over Laaggeletterdheid in Nederland | Stichting Lezen en Schrijven lezenenschrijven.nl/informatie-over-laaggeletterdheid-nederland
- ‘Ga nou niet googelen…’ Dit moet je weten als je zwanger bent https://www.parool.nl/ps/ga-nou-niet-googelen-dit-moet-je-weten-als-je-zwanger-bent~b75ebf6f/
- Didactief | Lezen en Leren: Papier of scherm? Kirschner didactiefonline.nl/blog/paul-kirschner/lezen-en-leren-papier-of-scherm
- eschoolnews.com/2017/01/09/media-literacy-democracy/
- uva.libguides.com/searching_information/search_engines
- decorrespondent.nl/7286/hoe-de-wereld-geregeerd-wordt-door-het-hoogst-uitzonderlijke/186740180-0bdadc2a
- bellingcat.com/resources/how-tos/2017/06/30/advanced-guide-verifying-video-content/
- zoekenenvinden.pbworks.com/w/page/26456786/Zoeken%20en%20vinden
- teachertoolkit.co.uk/2017/12/26/20-research-myths/
- onderzoekonderwijs.net/2017/12/21/de-holle-retoriek-van-21st-century-skills-hoezo-is-kennis-minder-belangrijk/
- frankwatching.com/archive/2017/11/06/voice-search-seo-conversieoptimalisatie-in-2018/
- decorrespondent.nl/10151/cijfers-de-getallen-die-onze-wereld-dicteren/2438158356282-7a6ccc12
- emerce.nl/achtergrond/hoe-voice-search-steeds-grotere-rol-gaat-spelen-zoekgedrag
- decorrespondent.nl/5972/juist-nu-je-alles-kunt-googelen-moet-onderwijs-over-kennis-gaan/474493316-fcaf2e35
- jeroenclemens.nl/onderwijs-nederlands/internet-en-de-verwarring-van-leerlingen/
- decorrespondent.nl/5951/waar-is-wat-klikt/1775197844244-1f577092?platform=hootsuite
- nu.nl/internet/4402932/zoekmachine-duckduckgo-bereikt-mijlpaal-van-10-miljard-opdrachten.html
- nos.nl/artikel/2164258-ruim-een-op-de-zes-pubers-kan-slecht-lezen.html
- ftm.nl/artikelen/kom-in-verzet-tegen-de-aanval-op-onze-aandacht?share=1
- groene.nl/artikel/spartelen-in-een-rivier-van-data
- nos.nl/artikel/2203195-jeugd-is-de-hele-dag-online-maar-kan-informatie-moeilijk-beoordelen.html
Bronnen 2016
- edwords.nl/2016/10/28/google-penguin-4-0-dit-is-wat-we-nu-weten/
- kennisnet.nl/artikel/deze-online-workshop-helpt-je-op-weg-met-informatievaardigheden/ – vervallen
- niessnerlab.org/projects/thies2016face.html
- theguardian.com/technology/2016/dec/04/google-democracy-truth-internet-search-facebook
- wij-leren.nl/multimedia-geheugen-ict.php Auteurs: Liesbeth Kester, Jeroen van Merriënboer
- weblectures.nl/publicaties/didactiek/gemotiveerde–studenten-kijken-kennisclips
- dl.acm.org/citation.cfm?id=2914738&dl=ACM&coll=DL
- moz.com/blog/revisiting-navigational-informational-transactional-search-post-pagerank
- sevendays.nl/lifestyle-nieuws/7-tips-om-nepnieuws-te-herkennen (vervallen)
- decorrespondent.nl/5919/hierover-veranderden-correspondenten-van-mening-in-2016/1765652166036-f1d868ae
- jeroenclemens.nl/online-tekstbegrip-is-hot/
- jellejolles.nl/nieuwsgierigheid-heeft-het-een-basis-het-primair-onderwijs/
- theguardian.com/teacher-network/2016/feb/24/four-neuromyths-still-prevalent-in-schools-debunked
- pageonepower.com/linkarati/how-google-works-google-ranking-engineer-presentation-smx-west-2016
2015 – 2012
- recode.net/2015/6/29/11563936/yelp-teams-with-legal-star-tim-wu-to-trounce-google-in-new-study – redirect probleem; alternatief: vox.com/2015/6/29/11563936/yelp-teams-with-legal-star-tim-wu-to-trounce-google-in-new-study
- Teun Lucassen – Trust in Online Information
- hpdetijd.nl/2015-09-03/schrift-of-scherm-hoe-leren-kinderen-het-meest/
- kennisnet.nl/publicaties/monitor-jeugd-en-media/
- Jeroen Clemens hsnbundels.taalunie.org/bijdrage/2014-online-geletterdheid-in-de-21ste-eeuw-een-nieuwe-uitdaging-voor-leraren-nederlands/
- benjaminblom.nl/docs/Zoekvaardigheden van leerlingen op het internet – Benjamin Blom.pdf (vervallen)
- research.utwente.nl/en/publications/information-retrieval-for-children-search-behavior-and-solutions Thesis Sergio Duarte Torres 2014
- demorgen.be/tvmedia/als-er-rumoer-is-is-het-nieuws-of-het-waar-is-is-een-andere-zaak-b227705e/ 2013
- Marije van der Hoeven – Foto! Durf bijzondere foto’s te maken. Wpg Kindermedia, 2013. Alleen tweedehands
- Trust in online information. A comparison among high school students, college students and PhD students with regard to trust in Wikipedia, 2012 essay.utwente.nl/61631/1/Muilwijk,M.C.–s0150908(verslag).pdf download
- Is het de minister bekend dat… volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/is-het-de-minister-bekend-dat-~ba4b411f/ 2012 Veel kamervragen komt uit nieuwsberichten voort.
- Hans Aarsman – De fotodetective e.a. Uitgeverij Podium, 2012.
- kennisnet.nl/mijnkindonline/files/Klik_en_klaar_onderzoek_surfgedrag_en_usability.pdf
onder redactie van Remco Pijpers en Thomas Marteijn, mei 2008
Bronnen Slim Zoeken boek 2014
- Henk van Ess, De Google code. Stop met zoeken. Begin met vinden. Pearson Education Benelux, 2010.
- Ewoud Sanders, Slimmer Zoeken Div uitgevers: **HUB uitgevers en eigen uitgave HvA (edities 2012-13).
- Boersma/van Graft/Knippels, Concepten van kinderen over natuurwetenschappelijke thema’s. SLO, 2009. Het voorbeeld over een raket zonder brandstof komt hiervandaan.
- Saskia Brand-Gruwel/Iwan Wopereis, Word Informatievaardig! Noordhoff Uitgevers, 2010.
- Saskia Brand-Gruwel en Jaap Walhout, Informatievaardigheden voor leraren. Ruud de Moor Centrum en Celstec. Open Universiteit, 2010.
- Jos de Haan en Remco Pijpers (redactie), Contact! Kinderen en nieuwe media. Bohn Stafleu van Loghum, 2010.
- Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), Digitale geletterdheid in het voortgezet onderwijs. Vaardigheden en attitudes voor de 21ste eeuw. Advies van de KNAW-Commissie Informatica in het voortgezet onderwijs, december 2012.
- Leen Liefsoens, Studenten en hun ‘Personal Information Management’ Scriptie Master Culturele Informatiewetenschap, Universiteit Van Amsterdam, 2012.
- Joost Schellevis, Internetwijsheid – Vaardigheden van kinderen met informatie op internet. Scriptie i.o.v. St. Krant in de Klas, 2012.
- Stichting Kennisnet/Edwin Schravesande, De betrouwbaarheid van internetbronnen. Kennisnet Onderzoeksreeks nr.12, 2009.
- Maarten van Veen (redactie), Door de bomen het bos – Informatievaardigheden in het onderwijs. Open Universiteit Nederland, 2005.
- Amber Walraven, Becoming a critical websearcher. Effects of instruction to foster transfer – Proefschrift. Open Universiteit Nederland, 2008.